Tworzenie z natury - Portret

 Temat: Tworzenie z natury - portret

Co będziecie dzisiaj robić?

- Dowiecie się, czym jest portret

- Poznacie rodzaje portretu

- Poznacie etapy tworzenia portretu

Portret jest podobizną (wizerunkiem) jednej lub więcej osób. Portretem może być ogromna rzeźba, ale też zdjęcie w legitymacji.

Do czasu wynalezienia fotografii (1839 r.), artyści wykuwali wizerunki ważnych osób w kamieniu lub malowali je na desce lub płótnie. Praca nad dziełem trwała miesiącami, a nawet latami i wymagała od modela wielogodzinnego, często nużącego pozowania. Dlatego tylko bogaci władcy mogli sobie pozwolić na zamówienie portretu i opłacenie artysty.

Przez pierwsze pół wieku od upowszechnienia się fotografii, jej głównym zadaniem było utrwalanie wizerunku ludzi. Do dziś jest to najszybszy sposób na wykonanie portretu. Wydaje się, że najłatwiejszy, zwłaszcza, że nie trzeba do tego profesjonalnego sprzętu fotograficznego, a wystarczy telefon komórkowy. Warto jednak wiedzieć, że mistrzowski portret nie tylko odzwierciedla zewnętrzne podobieństwo, ale również wydobywa cechy charakteru portretowanej osoby.

Rodzaje portretów

Podziały portretów mogą zależeć od:

• liczby przedstawionych na nim osób – portret indywidualny (pojedynczy) przedstawia jedną osobę, natomiast zbiorowy – więcej ludzi,

• strony twarzy, której wykonano ujęcie:

en face (czytaj ąfas) - z przodu

Ilustracja interaktywna przedstawia marmurową rzeźbę głowy cesarza rzymskiego Konstantyna Wielkiego, wykonaną z białego marmuru. Cesarz jest ukazany z przodu czyli w ujęciu en face, z szeroko otwartymi oczami skierowanymi lekko do góry. Ma podzielony podbródek i duży nos. Włosy mężczyzny są krótkie, kręcone, uszy ma odkryte. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Twarz pokazana z przodu to ujęcie en face (ąfas).

Rzeźba, Cesarz rzymski Konstantyn, IV w., online-skills, CC BY 3.0

profil - z boku

Ilustracja interaktywna przedstawia „Portret Olgi Boznańskiej” autorstwa Łucji Bałzukiewicz. Ukazuje kobietę z prawego profilu, o ciemnych włosach, poważnej twarzy. Związane w kok włosy odsłaniają ucho. Boznańska ubrana jest skromnie w czarne odzienie i zieloną apaszkę, zakrywającą szyję. Lekko uniesiona głowa zdecydowanie kieruje wzrok przed siebie. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Olga Boznańska (1865-1940 była wielokrotnie nagradzaną polską portrecistką. Prowadziła też zajęcia w szkole artystycznej w Paryżu, gdzie jej uczennica namalowała ten portret z profilu.

Łucja Bałzukiewicz, „Portret Olgi Boznańskiej”, 1909, Muzeum Narodowe w Warszawie, cyfrowe.mnw.art.pl, CC BY 3.0

półprofil – twarz częściowo z boku

Ilustracja interaktywna przedstawia „Autoportret” Marcella Baciarellego. Ukazuje malarza w półprofilu. Jest ubrany w płaszcz obszyty futrem i czapkę konfederatkę także obszytą futrem. Z boku spod czapki wychodzą kręcone, jasne włosy. Pod szyją ma zawiązaną białą apaszkę. Lewa dłoń w geście retorycznym skierowana jest na zewnątrz. Również poza obraz kieruje się wzrok artysty. Tło obrazu jest ciemnozielone. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Twarz ukazana częściowo z boku to charakterystyczna cecha autoportretów, czyli obrazów ukazujących twarz malarza.

Marcello Baciarelli, „Autoportret”, 1790, Muzeum Narodowe w Warszawie, cyfrowe.mnw.art.pl, CC BY 3.0

• Można także wyróżnić portrety związane z wielkością, przeznaczeniem lub techniką wykonania.

Rola portretów dawniej i dziś

Na terenie dawnej Rzeczypospolitej, od końca XVI do końca XVIII wieku, popularne były portrety trumienne. Są to obrazy malowane na blasze i posiadały kształt dopasowany do wieka trumny. Często zawierały rodowe herby.

Ilustracja interaktywna przedstawia "Portret trumienny z Olkusza” z przełomu siedemnastego i osiemnastego wieku. Jest to portret mężczyzny z wąsami długą, siwą brodą. Ma prosty pociągły nos, szeroko otwarte czarne oczy i siwe brwi. Twarz jest szczupła. Na ramionach ma zarzucony czarny płaszcz. Portret został przedstawiony na jasnofioletowym, metalicznym tle. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Podobne zadanie miały portrety trumienne, ale wykonywano je po śmierci portretowanego. Rozpowszechniły się w Polsce w okresie baroku. Często wykonywali je nieznani malarze, którzy nie mieli odpowiednich umiejętności. Malowano farbami olejnymi na podłożu z blachy. Dzięki temu portret nie był bardzo kosztowny i ludzie średnio bogaci mogli sobie na niego pozwolić.

Autor nieznany, „Portret trumienny z Olkusza”, XVII-XVIII w., wikimedia.org, domena publiczna

Ciekawą odmianą są portrety miniaturowe, które za czasów króla Stanisława Augusta Poniatowskiego (XVIII wiek) były bardzo modną biżuterią. Noszono je w postaci medalionu jako naszyjnik.

Ilustracja interaktywna przedstawia miniaturę z „Portretem Izabeli (Elżbiety) z Czartoryskich ks. Marszałkowej Stanisławowej Lubomirskiej” wykonaną według Marcella Bacciarellego. Posiada złote, owalne obramowanie z zawieszką. Przedstawia młodą kobietę z upiętymi włosami, na których znajduje się wianek z kwiatów. Na szyi ma przewiązaną kokardę z opadającymi na lewe ramię wstęgami. Ubrana jest w jasnoczerwoną suknię oraz niebieski płaszcz z lamówką i zapięciem W tle widać po lewej stronie fragment drzewa, a po prawej kolumnę. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Od czasów renesansu zamawiano portrety malowane. Pełniły podobną rolę, jak dzisiejsze zdjęcia. Można na nich zobaczyć, jak sportretowana osoba wyglądała. Różnica polega na tym, że zdjęć możemy zrobić tysiące, a malowidło powstawało najczęściej jedno w ciągu całego życia.

Arthur według Marcello Bacciarelli, „Portret Izabeli (Elżbiety) z Czartoryskich ks. Marszałkowej Stanisławowej Lubomirskiej”, 1830, Muzeum Narodowe w Warszawie, cyfrowe.mnw.art.pl, CC BY 3.0

Szczególnym rodzajem portretu są zdjęcia do legitymacji, paszportu i innych dokumentów, a także portrety pamięciowe.

Techniki portretowania

Rysunek, malowidło - wykonane ręcznie ołówkiem, farbami.

Grafika, fotografia – umożliwiają wykonanie odbitek (niekiedy tylko jednej, inne - dowolnej ilości (grafika komputerowa, fotografia).

Kliknij, aby uruchomić podgląd

Fot. Oren Jack Turner, „Portret Alberta Einsteina”, 1947, Princeton, New Jersey, USA, wikimedia.org, domena publiczna

Rzeźba – w odróżnieniu od poprzednich technik, wyróżnia się formą przestrzenną

Kliknij, aby uruchomić podgląd

Xsawery Dunikowski, „Prymulka”, 1908, Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego, oddział MNW, pl.pinterest.com, CC BY 3.0

Portret pamięciowy

Jest wykonywany osobie poszukiwanej (zaginionej, uciekinierowi, który popełnił przestępstwo itp.), jeśli policja nie ma jej zdjęcia. Opracowano kilka programów komputerowych do sporządzania takiego portretu, ale nie zawsze jest możliwość, aby z nich skorzystać. Wtedy potrzebny jest artysta plastyk, który sporządza portret ręcznie na podstawie opisu.

Jak samodzielnie narysować portret?

Każdego człowieka wyróżniamy dzięki temu, że jego twarz nieco różni się od innych, ma rysy charakterystyczne tylko dla niego. Jednak pewne proporcje szerokości do wysokości oraz położenia oczu, nosa i ust, są podobne.

Wskazówka

Oto kilka wskazówek, które pomogą ci wstąpić na szlak portrecisty:

• postaraj się używać tylko ołówka i gumki; linijka nie będzie potrzebna,

• korzystaj z własnych obserwacji; możesz poprosić kogoś, aby ci pozował,

• kieruj się zasadą „od ogółu do szczegółu”,

• najpierw naszkicuj kształt twarzy, a następnie zwróć uwagę na położenie oczu, nosa, ust.

Kliknij, aby uruchomić podgląd

Etapy rysowania twarzy

1. Narysuj koło o szerokości twarzy.

2. Wyznacz jego środek, rysując linie z góry na dół i od lewej do prawej. Kreska w połowie koła wyznacza linię brwi.

3. Dodając od dołu połowę wysokości koła (możesz odmierzyć ołówkiem), otrzymasz linię brody.

4. Połącz górny brzeg koła z linią brody. Podziel tę odległość na dwie równe części. W połowie wysokości twarzy znajdują się oczy.

5. Koniec nosa znajduje się w połowie dolnej części twarzy.

6. W połowie odległości od końca nosa do linii brody, umiejscowione są usta.

7. W połowie górnej połowy twarzy jest linia włosów.